Vėrtet, miqėsia dhe armiqėsia janė shtylla (pjesė pėrbėrse) tė akides dhe kusht prej kushteve tė besimit, ēėshtje kjo qė shumė prej njerėzve e kanė lėnė pas dore.
Kuptimi i miqėsisė (el uela) do tė thotė: dashuria ndaj Allahut, tė Dėrguarit tė Tij, sahabėve, besimtarėve dhe tė ndihmuarit e tyre.
Armiqėsia (el bera) do tė thotė: urrejtje ndaj atij qė e kundėrshton Allahun, tė Dėrguarin e Tij, sahabėt, besimtarėt. Urrejtje kjo, ndaj jobesimtarėve, politeistėve, munafikėve, bidatēinjėve dhe atyre qė i thyejnė dispozitat e sheriatit (fusak).
Ēdo besimtarė i ndershėm, i cili i kryen obligimet dhe ndalohet nga ndalesat e sheriatit, obligohemi ta duam, ta miqėsojmė dhe ta ndihmojmė atė. Kush ėshtė kundėr kėsaj duhet tė afrohemi tek Allahu i Lartėsuar me urrejtje, armiqėsi, tė luftojmė me zemėr ose me gjuhė, sipas mundėsive qė posedojmė. Allahu i Lartėsuar thotė: Besimtarėt dhe besimtaret janė miq pėr njėri tjetrin. (Teube,71)
Miqėsia dhe armiqėsia ėshtė lidhja mė e fortė e imanit. Kjo gjithashtu, ėshtė prej veprave tė zemrės qė shprehen me gjuhė dhe gjymtyrė. Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) thotė nė hadithin e saktė, tė cilin e transmeton Ebu Daudi : Kush do dikė pėr Allahun dhe e urren pėr Allahun, i ka dhėnė pėr Allahun dhe e ka ndaluar pėr Allahun, vetėm se e ka plotėsuar besimin.
Pozita miqėsisė dhe armiqėsisė nė sheriat ėshtė pjesė e akides dhe nga kjo mund tė nxjerrim se ajo ėshtė:
1. Pjesė e kuptimit te shehadetit fjala la ilahe (nuk ka tė adhuruar) shkėputur nga La ilahe il Allah (Nuk ka tė adhuruar tjetrėr me tė drejtė pėrveē Allahut) ka kuptimin se duhet tė distancohemi nga ēdo gjė tjetėr pėrveē Allahut.
2. Kusht i Imanit, siē thotė Allahu i Lartėsuar: I sheh shumė prej tyre qė i miqėsojnė ata qė mohuan. E keq ėshtė ajo qė i pėrgatitėn vetes sė tyre, pasi Allahu ėshtė hidhėruar kundėr tyre dhe ata pėrjetė janė nė dėnim tė pėrjetshėm. Sikur tė ishin ata qė besojnė Allahun, Pejgamberin dhe atė qė i zbriti atij, nuk do t`i zinin pėr miq ata ( idhuhjtarėt ), mirėpo shumica prej tyre janė mėkatarė (fasika). (Maide, 80-81)
3. Kjo akide ėshtė lidhja mė e fortė e imanit siē transmeton Ahmedi nė Musnedin e tij nga Bera ibn Azib (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se ka thėnė qė Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė se lidhja mė e fortė e imanit ėshtė dashuria pėr Allahun dhe urrejtja pėr hirė tė Allahut.
Dijetari Sulejman ibn Abdullah ibn Muhmadet ibn Abduluehab (Allahu e mėshiroftė!) thotė: A plotėsohet kjo fe ose a mėsohet dituria pėr xhihadin apo dituria e tė urdhėruarit nė tė mirė dhe tė ndaluarit nga e keqja, pėrveē se me dashuri pėr Allahun dhe urrejtje dhe armiqėsi pėr Allahun. Po tė ishin njerėzit tė pėlqimit pėr njė rrugė, tė dashur e jo tė urrejtur dhe tė armiqėsuar, nuk do tė kishte dallime nė mes tė vėrtetės dhe tė kotės, e as nė mes tė besimtarėve dhe jobesimtarėve, si dhe nė mes tė miqve tė Allahut dhe miqve tė shejtanit.
4. Ėshtė shkak tė shijosh ėmbėlsinė e imanit dhe kėnaqėsinė e bindjes, siē ka thėnė Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!): Ai i cili i ka tri cilėsi, e ka shijuar ėmbėlsinė e besimit: tė jetė Allahu dhe i Dėrguari i Tij mė tė dashur se ēdo gjė tjetėr; tė dojė dikė vetėm pėr hirė tė Allahut dhe tė urrejė tė kthehet nė mosbesim, pasi qė e ka shpėtuar Allahu, siē e urren tė hidhet nė zjarr.(Buhariu & Muslimi)
5. Kjo ėshtė lidhje mbi tė cilėn ngrihen themelet e shoqėrisė sė muslimanit. Vėrtetė tė gjithė besimtarėt janė vėllezėr.
(Huxhurat, 10)
6. Kush e arrin apo realizon kėtė, arrin miqėsinė e Allahut, siē transmetohet nga Ibni Abazi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!): Kush e do dikė pėr hirė tė Allahut dhe e urren pėr hirė tė Allahut apo e miqėson dikė, ose e armiqėson pėr hirė tė Allahut, vėrtetė me kėtė e arrin miqėsinė e Allahut.
7. Mos realizimi i kėsaj ka mundėsinė e rėnies nė mosbesim. Allahu i Lartėsuar thotė: ...dhe kush i miqėson ata dikush nga ju, vėrtetė ai ėshtė prej tyre.(Maide, 51)
8. Pasiqė kjo ėshtė pėrmendur shumė herė nė Kuran dhe sunet aludon pėr rėndėsinė e saj. Dijetari Hamed ibn Atik (Allahu e mėshiroftė!) thotė: Dije se Allahu i Lartėsuar e ka bėrė obligim urrejtjen e jobesimtarėve dhe idhujtarėve dhe e ka ndaluar miqėsinė me ta nė mėnyrė rigoroze.
Dijetari islam Ibn Tejmije thotė: Realizimi i shehadetit do tė thotė qė mos tė duash ose urresh vetėm pėr hirė tė Allahut dhe tė mos miqėsosh ose armiqėsosh dikė vetėm pėr hirė tė Allahut, si dhe ta duash atė qė e do Allahu dhe ta urresh atė qė e urren Allahu.
Ja disa prej formave tė miqėsisė sė jobesimtarėve:
1. Pėrngjasimi me ta nė veshje.
2. Qėndrimi nė vendin e tyre dhe mosemigrimi nė vendet islame, pėr shkak ruajtjes sė fesė.
3. Udhėtimi nė vendet e tyre, pėr qėllim argėtimi.
4. Marrja e tyre pėr kėshilltarė.
5. Emėrtimi me emrat e tyre.
6. Marrja pjesė nė festat e tyre ose ndihmesa dhe pėrurimi i tyre.
7. Lavdėrimi i civilizimit tė tyre dhe pėlqimi i moralit tė tyre, pa e shikuar bazėn e besimit tė tyre.
8. Tė kėrkuarit falje dhe mėshirė pėr ta.
Muslimani duhet tė ketė kujdes nga bidatēinjtė dhe pasuesit e epshit, me tė cilėt ėshtė mbushur toka dhe le tu largohet epsheve dhe dyshimeve tė jobesimtarėve. Le tė kapet pėr litarin e fortė tė Allahut dhe sunetin e tė Dėrguarit tė Tij fisnik. Le tė jetė syhapur nė dallimin nė mes tė raportit tė mirė tek jobesimtarėt qė janė tė mbrojtur nga shteti Islam dhe mes urrejtjes ndaj tyre. Tė mos i afirmojmė simbolet e tyre. Tė kemi sjellje tė mirė ndaj tyre, p.sh: butėsia me tė dobėtit e tyre, ushqimi i tė uriturve, veshja e tė zhveshurve, tė jemi fjalėbutė dhe tė mėshirshėm jo pėr shkak frikės dhe nėnshtrimit, si dhe duke bėrė dua pėr udhėzimin e tyre.
Duhet patur parasysh se kėta kanė pėrgėnjeshtruar Pejgamberin tonė (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!).
O Zot! Na e bė tė mundur qė tė punojmė me Librin Tėnd dhe sunetin e tė Dėrguarit Tėnd (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) si dhe tė ecim nė bazė tė kėtyre udhėzimeve! Tė duam Ty o Zot dhe tė Dėrguarin Tėnd dhe besimtarėt dhe urrejmė jobesimtarėt dhe idhujtarėt dhe armiqėsohemi ndaj tyre.
Abdulmelik el Kasim
Pėrktheu: Bashkim Bajrami
12.07.08 14:38